شاخه اطلاعاتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اغلب افراد دو تابعیتی را مورد هدف قرار می دهد تا بتواند آنها را سپر بلای مسایل بسیار ایران کند. حمله اخیر به فعالان محیط زیست آن هم در زمانی که ایران با چالش های زیست محیطی بی سابقه ای رو به رو است، به غایت بی رحمانه و خطایی بزرگ است.
ماه گذشته کاووس سیدامامی، شهروند ایرانی-کانادایی و از فعالان شناخته شده حمایت از تیره های در معرض انقراض در ایران، در زمان بازداشت در زندان اوین درشرایط مشکوکی درگذشت. هفت نفر دیگر، از جمله مراد طاهباز، شهروند ایرانی-آمریکایی، همچنان در بازداشت به سر می برند. همه این افراد با یک نهاد غیر دولتی و مورد احترام حفظ طبیعت و حیات وحش به نام “موسسه حیات وحش میراث پارسیان” در ارتباط بوده اند.
گویی ستم کافی نبوده، شاخه اطلاعات سپاه پاسداران در آغاز این ماه، از خروج همسر آقای امامی از کشور جلوگیری کرد. خانم امامی قرار بود به همراه دو پسر خود که از کانادا به ایران رفته بودند تا در مراسم یادبود پدر خود شرکت کنند، ایران را به مقصد کانادا ترک کند.
دیوید لیلین، فعال محیط زیست آمریکایی، کسی که پدرش در زمینه اشغال آذربایجان توسط روسیه در سال 1946 و نیز در زمینه قرارداد آب ایران و افغانستان به دولت های وقت ایران مشاوره داده بود، به نگارنده اظهار داشت که سیدامامی و دیگر بازداشت شدگان، دانشمندان وطن پرستی هستند که خود را وقف کمک به ایران برای بهبود آسیب های زیست محیطی پس از انقلاب 1979 کرده اند.
لیلین که خود نیز هدف حمله رسانه های ایران قرار گرفته است می افزاید: “نیروهای امنیتی ایران باید از کشور در مقابل دشمنان داخلی و خارجی حفاظت کنند، حال آن که آنها توسط افرادی نادان و تنگ نظر نسبت به فعالیت های موسسه حیات وحش میراث پارسیان، به بازی گرفته شدند و به خطا این افراد را بازداشت کردند. ایران به فعالیت مجدد این افراد نیاز دارد.”
با توجه به روابط خصمانه میان جمهوری اسلامی و چند کشور قدرتمند، به طور برجسته ایالات متحده آمریکا، اسراییل و عربستان سعودی، نگرانی مقام های ایران از جاسوسی مشروع می نماید. مقام های امنیتی به این موضوع اشاره کرده اند که موسسه حیات وحش میراث پارسیان دوربین های تله ای کوچکی را برای پایش جمعیت رو به کاهش یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه این حیوان نصب کرده اند. اما به گفته دیوید لیلین، برخلاف ادعاهای رسانه های تندرو، برد این دوربین ها تنها 15 متر است و توان پایش برنامه موشکی ایران را ندارند.
رسوایی تازه ای که ایران برای خود پیرامون فعالان محیط زیست ایجاد کرده است، در مقطع زمانی حساسی اتفاق می افتد. در واشنگتن رکس تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا از کار برکنار شده و به جای او مایک پمپئو رییس سی آی اِی و مخالف سرسخت توافق هسته ای با ایران نامزد احراز پست وزیر امور خارجه شده است. مهلت برداشتن تحریم های آمریکا مرتبط با برنامه هسته ای دوازدهم ماه مه پایان می یابد و پرزیدنت ترامپ تهدید کرده است که این تحریم ها برداشته نمی شوند مگر آن که اروپا موافقت کند به طور یک جانبه این توافق را بازبینی کند.
همزمان، مشکلات زیست محیطی ایران، بر اثر تغییرات اقلیمی و مدیریت ناصحیح از جمله ساخت بی رویه سد برای منحرف کردن جریان آب به صنایع و نقاطی که خوشایند سپاه پاسداران است، روز به روز وخیم تر می شوند.
اعتراض ها به انحراف مسیر آب، در تظاهرات ضد دولتی که در آغاز سال میلادی جاری در بسیاری از شهرها و استان ها جریان داشت انعکاس یافت. بسیاری از اعتراض کنندگان کشاورزانی بودند که کمبود آب آن ها را به مهاجرت واداشته است.
در همین چند روز گذشته، کشاورزان استان اصفهان با نیروهای امنیتی درگیر و خواستار آن شدند که دولت خط لوله ای که آب را از منطقه آن ها به استان همجوار یزد منتقل می کند، خراب کند.
هادی قائمی، مدیر مرکز حقوق بشر ایران که در نیویورک واقع شده می گوید شاخه اطلاعات سپاه پاسداران فعالان بی گناه محیط زیست را مورد هدف قرار داده تا تلاش های دولت پرزیدنت روحانی را برای تصحیح سوءمدیریت در زمینه محیط زیست خنثی کند. به گفته قائمی، سیاست گذاری های [دولت] روحانی “منافع سپاه پاسداران را تهدید می کند.”
فراتر از این، به گفته قائمی، شاخه اطلاعات سپاه پاسداران که به دنبال تضعیف مجموعه دولت روحانی است، تلاش می کند تا بر اساس سناریویی میان به اصطلاح جاسوسان و مشاوران زیست محیطی روحانی یک ارتباط ساختگی ایجاد کند. این که این موضوع تنها وضعیت زیست محیطی و سوق الجیشی ایران را بدتر می سازد، برای سپاه مهم نیست. “آنها فقط می خواهند برای راضی ساختن طرفداران خود این تئوری توطئه را تقویت کنند.”
لیلین کسی که در راستای اقامت در منزل امامی در جریان دیدارهای خود از ایران جاسوس خوانده شده است به نگارنده اظهار می دارد: “من هرگز هیچ ارتباطی با سی آی ای یا هر سازمان اطلاعاتی دیگر نداشته ام. کاووسی دوست شخصی من بود که سه بار من را به میهمانی شام در منزلش دعوت کرد.”
دیوید لیلین، زمانی که مرد جوانی بود، و خواهر درگذشته وی لوییس (همسر برادر اسکندر فیروز، بنیانگذار اداره محیط زیست ایران پیش از انقلاب) سال ها در ایران به سر بردند. نام لوییس بیشتر در زمینه اسبچه خزر ایران و فعالیت های دیگر در زمینه پرورش اسب ایرانی مطرح است. از زمان دیدار خود از ایران در سال 2007، لیلین در زمینه کمک به فعالان محیط زیست و فراهم کردن امکان همکاری های علمی میان ایران-آمریکا تلاش کرده است. همکاری های علمی میان ایران و آمریکا نیز در راستای سیاست های محدود کننده دولت ترامپ بر ویزا اکنون مورد تهدید قرار دارد.
دیوید لیلین می گوید از زمان آغاز سفرهایش به ایران در سال 2008، درباره تالاب های در خطر هامون در مرز ایران و افغانستان تجسس کرده است. او همچنین به استان هرمزگان در جنوب کشور رفت تا به ایجاد منطقه حیات وحش برای حفاظت از گوسفند وحشی لارستان کمک کند. لیلین می گوید: “در همه این موارد، من با آگاهی و حفاظت اداره محیط زیست سفر کرده ام.” او همچنین در دو کنفرانس درباره تالاب های ایران و چالش طوفان های شن و ریزگرد در تهران شرکت کرد.
لیلین می گوید او نامه ای به زبان انگلیسی و فارسی برای ریاست قوه قضاییه، آیت الله صادق لاریجانی نوشته و رونوشت آن را برای پرزیدنت روحانی، وزیر امور خارجه محمد جواد ظریف، و سفیر ایران در سازمان ملل متحد غلامعلی خوشرو ارسال داشته است. به گفته وی نامه وی به آیت الله لاریجانی تاکنون بی پاسخ مانده است.
در این جریان، پسران سیدامامی در این هفته به نیویورک رفتند تا با وزیر امور خارجه کانادا در مقر سازمان ملل متحد دیدار کنند و از او بخواهند برای آزادی مادرشان بر ایران فشار وارد کند. به گفته قائمی، خانم امامی به گروگان گرفته شده تا خانواده را متقاعد کنند که از درخواست تحقیق مستقل برای تعیین علت مرگ سیدامامی چشم پوشی کنند.
قائمی می گوید او به خوبی آگاه است که تندروها چه در دولت ترامپ و چه نزدیک به آن تلاش خواهند کرد تا از وضعیت کنونی به عنوان سلاحی برای تخریب دیپلماسی با ایران استفاده کنند.
به گفته قائمی، این ندا برای جنگ طلبی و حمله نیست، بلکه تلاشی است برای اجرای عدالت و کمک به ایران تا به دشمن واقعی بپردازد، نه تهدیدهای خیالی.
باربارا اسلاوین مدیر طرح آینده ایران در اندیشکده شورای آتلانتیک است.
Image: Iranian President Hassan Rouhani Celebrating Natural Resources Week